Geen gerinkel en geknisper, wel echt geld. Experts van DNB vertellen over de digitale euro

Geen gerinkel en geknisper, wel echt geld. Experts van DNB vertellen over de digitale euro

Het was aanschuiven geblazen begin september in De Nieuwe Schatkamer, de publieksruimte van De Nederlandsche Bank. Experts Anneloes van Gent en Menno Broos organiseerden er een bijeenkomst over de digitale euro en de zaal zat vol. Waar ging het over en wat moet je überhaupt met een digitale euro? Daar gaan we het nu over hebben.

Gepubliceerd: 26 september 2025

© Gettyimages

Niet dat de aanwezigen volledig van niets wisten, de meesten hadden wel enige affiniteit met het onderwerp. Er zaten mensen uit de IT-sector in de zaal, er waren mensen uit het bankenwezen en er zaten adviseurs. Voor hen, maar ook voor de enkeling die toch nog een inleiding nodig had, trapte Van Gent de bijeenkomst af met een reclamespotje uit 1992.

Daarin zien we mensen betalen met 'de Pin', ooit high-tech, nu net zo gewoon als een kraan. Er wordt gegniffeld als er een betaalterminal in beeld verschijnt die eruitziet als een zakrekenmachine uit de jaren tachtig, er wordt gelachen om de man die in zijn blootje een pakkenwinkel betreedt en even later tevreden de zaak verlaat in een maatpak waar hij met zijn pinpas voor heeft betaald.

Dan serieus: sinds dat spotje zijn we steeds meer met de kaart gaan betalen, vertelt Van Gent. Inmiddels wordt ongeveer de helft van alle transacties in Europa met een pasje of digitaal afgerekend. En dan hebben we het nog niet eens over Nederland gehad. Hier verlopen 8 op de tien transacties digitaal. Dat is goed en gemakkelijk, maar de kaarttransacties worden hoofdzakelijk ondersteund door Amerikaanse bedrijven.

Minder last van grillen

Daar was ruimte voor verbetering, zegt ze. Enter de digitale euro: een betaalmiddel dat minder last heeft van de grillen van de wereldpolitiek. Het is namelijk helemaal Europees. Net zoals dat nu met munten en bankbiljetten het geval is, zijn het de centrale banken die deel uitmaken van het Eurosysteem die de digitale euro's in omloop brengen.

Maar goed, dat is nog schetswerk. Spreker Broos zegt dat de Digitale Euro er op zijn vroegst in 2029 zal zijn. En dan alleen als volgende maand de Europese Centrale Bank (ECB) besluit om door te gaan met het project en als daarna politici in Brussel en in de Europese hoofdsteden hun groene licht geven. De digitale euro is niet iets exclusiefs dat centrale banken willen hebben, iedereen moet erachter staan, is de onderliggende boodschap.

Stablecoins gaan harder

'Is dat niet veel te laat?' vraagt iemand in het publiek. 'De ontwikkelingen rondom alternatieve betaalmiddelen zoals stablecoins en cryptotechnologie gaan momenteel zo snel, is de digitale euro tegen de tijd dat die uitkomt niet allang achterhaald?' Van Gent antwoordt door te stellen dat de digitale euro geen reactie is op stablecoins. Het is vooral ontworpen als een digitaal betaalmiddel dat de eigenschappen van contant geld behoudt in een tijdperk waarin mensen steeds minder contante betalingen doen.

Een digitaal betaalmiddel, op een pas

Ter illustratie wijst Van Gent op drie eigenschappen die de digitale euro van andere betaalmiddelen onderscheidt. Eén: het blijft werken als betaalmiddel als het internet uitvalt. Twee: mensen kunnen er een anonieme betaling mee doen, precies zoals dat met cash nu ook kan. En drie: de digitale euro moet overal in het eurogebied te gebruiken zijn.

De digitale euro komt er in twee smaken: de offline, en de online variant. Je kan straks geld in je digitale euro portemonnee stoppen vanaf je bankrekening of door contant geld te storten. De onlineversie werkt zoals het geld dat op je bankrekening staat. Wil je die kunnen uitgeven, moet je verbonden zijn met het digitale netwerk. De offlineversie werkt zonder netwerkverbinding en is te gebruiken via je telefoon of een aparte pas. Hoe dat precies werkt, lees je hier.

Vooral het offline element is een meerwaarde, vertellen Broos en Van Gent. Zeker voor de Nederlander die toch al bijna alles digitaal doet. Er is wel een beperking: je kan je saldo met digitale euro's niet onbeperkt ophogen. Dit om te voorkomen dat consumenten al hun euro's bij hun eigen bank weghalen en in digitale euro's van de ECB onderbrengen. Dat zou voor problemen kunnen zorgen bij de reguliere banken. Het moet een betaalmiddel blijven en is geen spaarmiddel.

Het is echt net contant

Een dame in het publiek steekt haar hand op. 'Wat als ik mijn pasje met digitale euro's kwijtraak, ben ik dan ook mijn geld kwijt?' Van Gent zegt dat het daar voor een offline digitale euro waarschijnlijk wel op neerkomt. Dit heeft dan weer te maken met de sterke gelijkenis met contanten. Ook die ben je kwijt als je je portemonnee verliest. De positieve keerzijde daarvan is dat je privacy beschermd is.

Er gaat nog een hand in de lucht, een man die zichzelf consultant noemt. Hij begint over witwasrisico's. Banken moeten nu klanten en hun transacties grondig doorlichten op eventuele criminele connecties. Bankrekeningen zijn waar mogelijk naar mensen van vlees en bloed te herleiden en dat bemoeilijkt witwassen. Een betaalmiddel dat zich als contant gedraagt en wat dus anonieme overboekingen toelaat doet dat allemaal teniet, toch?

Wel anoniem, niet witwassen

Van Broos neemt het woord. 'Privacy is inderdaad een belangrijk aspect van de digitale euro, maar het moet niet zo zijn dat we daarmee een witwasrisico creëren. Hoe we dat voorkomen, daarover is het laatste woord nog niet gevallen, maar je kunt denken aan een systeem waarbij we in de offline versie alleen kleinere betalingen toelaten. Voor grotere bedragen zul je dan moeten overstappen op de online variant die minder privacy biedt.'

De digitale euro ligt nog op de tekentafel, maken Van Gent en Broos duidelijk. Door centrale banken moet nog het nodige werk verricht worden wat betreft techniek. De bedrijven die actief zijn in het dagelijkse betalingsverkeer moeten bovendien ook hun zegje kunnen doen, denk aan banken en betalingsverwerkers . In oktober zal het Europees Parlement nog met een wensenlijstje komen. Uiteindelijk zullen het politici zijn die namens ons allemaal beslissen of er de digitale euro er überhaupt komt.

• Achtergrond
• Geld en betalen