Innovatie in het rechtenonderwijs: Pleiten in virtual reality als leermiddel

Innovatie in het rechtenonderwijs: Pleiten in virtual reality als leermiddel

Emanuel van Dongen was betrokken bij het landelijke project Pleitvrij en startte een facultair USO-project om Virtual Reality (VR)-pleiten te introduceren bij het Utrecht Law College. Leren pleiten staat immers centraal in de rechtenopleiding. "Tijdens de eerste pilot vroegen we studenten naar hun ervaringen," vertelt hij. "Ze waardeerden het om in een realistische omgeving te oefenen, en het geven en ontvangen van peer-feedback hielp hen om hun prestaties te verbeteren." Maar wat maakte VR nu precies zo waardevol? "De overgrote meerderheid van de studenten (94%) vond dat VR echt bijdroeg aan hun leerproces," legt Emanuel uit. "Dat riep bij ons de vraag op: wat werkt er nu precies, en hoe kunnen we dat beter onderbouwen? Dat was de aanleiding om een Scholarship of Teaching and Learning (SoTL) grant aan te vragen en het systematisch te onderzoeken."

Uitdagingen in het onderzoek en hoe die werden aangepakt

Emanuel en zijn team kozen voor een kwantitatieve, stapsgewijze aanpak. "We hebben eerst in de literatuur gezocht naar gevalideerde vragenlijsten die inzicht gaven in aspecten als nuttigheid van immersive technologieën, competentie, zelfvertrouwen, reflectief denken en de rol van feedback," zegt Emanuel. "Die vragenclusters hebben we samengevoegd en vertaald naar onze onderwijscontext, zodat ze pasten bij de oefenrechtbank voor eerstejaars rechtenstudenten."

Tijdens het valideren van de vragenlijst stuitte het team op een probleem: "De Cronbach's α-score (een statistische manier om de betrouwbaarheid te meten, red) voor het construct zelfvertrouwen bleek niet acceptabel," legt Emanuel uit. "Uit factoranalyse bleek dat zelfvertrouwen en competentie sterk met elkaar gecorreleerd waren. Dat leidde ertoe dat we twee vragen moesten herformuleren, waarna we de validiteit opnieuw onderzochten in de follow-up studie." Daarnaast waren er studenten die niet alle vragen invulden. "Dat hebben we opgelost met een specifieke functie in het programma R, zodat we toch betrouwbare data konden analyseren."

Impact op onderwijsinnovatie binnen en buiten de universiteit

De resultaten van het SoTL-project reikten verder dan alleen de pilotstudie. "Onze gevalideerde vragenlijst werd de basis voor een groter project: Leren met VR: the Next Level, gefinancierd door SURF," vertelt Emanuel enthousiast. "In dat project hebben we de VR-ervaring uitgebreid met stress- en hartslagmetingen. De bevindingen zijn uiteindelijk gepubliceerd in de European Journal of Legal Education." Het onderzoek laat volgens hem zien dat onderwijsinnovatie meer kan zijn dan enkel studenttevredenheid meten: "We hebben aangetoond hoe belangrijk feedback en reflectie zijn, en hoe een authentieke leeromgeving het leerproces echt kan versterken."

Persoonlijke impact op de onderwijspraktijk

Voor Emanuel zelf heeft het project ook veel betekend. "Ik heb veel beter inzicht gekregen in hoe studenten leren als ze in een authentieke, virtuele omgeving oefenen met pleiten," vertelt hij. "Juist de combinatie van realistische ervaring en peer-feedback blijkt een krachtige manier om studenten te laten groeien."

Advies aan andere docenten die met SoTL willen starten

Emanuel benadrukt het belang van samenwerking bij een SoTL-project. "Het is echt waardevol om onderwijskundige ondersteuning te zoeken, bijvoorbeeld via O&T of het CAT," zegt hij. "En ook praktische hulp, zoals een student-assistent, kan veel werk uit handen nemen. Door samen te werken met collega's, wordt het project niet alleen breder gedragen, maar vergroot je ook de kans op succes."

Meer weten over SoTL of je eigen project indienen?

Ben je benieuwd hoe je onderzoek kunt doen naar je eigen onderwijspraktijk? Dit kan op verschillende manieren, ongeacht je voorkennis of ervaring. Ook als je overweegt een beurs aan te vragen via de Scholarship of Teaching and Learning (SoTL), is het waardevol om meer te weten over de mogelijkheden. Lees hier verder over SoTL en hoe je een aanvraag kunt indienen.

Meer informatie