Europese Commissie legt X boete op van 120 miljoen euro

Het platform X krijgt een boete van de Europese Commissie van x miljoen euro wegens het overtreden van de Digital Services Act (DSA). Dit is de eerste keer dat er op basis van deze wet een boete opgelegd wordt. Het bedrijf krijgt deze boete vanwege het misleidende karakter van de 'blauwe vinkjes', een gebrek aan transparantie van het advertentieregister en gebrekkige toegang tot openbare gegevens voor onderzoekers.

Authenticiteit van accounts, toegankelijke en doorzoekbare advertentieregisters en toegang tot openbare gegevens zijn belangrijk om oplichting, hybride dreigingscampagnes, gecoördineerde informatie-operaties en nepadvertenties op te sporen. Dit is ook belangrijk in de context van verkiezingen.

ACM en de DSA

De DSA is een Europese wet die verplichtingen bevat voor aanbieders van online diensten met als doel het internet veiliger en betrouwbaarder te maken. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) houdt toezicht op aanbieders van online diensten die in Nederland zijn gevestigd. De grootste online platformen en zoekmachines (zogenoemde VLOP's en VLOSE's) vallen onder toezicht van de Europese Commissie. Nederlandse gebruikers kunnen overtredingen melden bij de ACM, ook als deze platformen niet in ons land gevestigd zijn. Deze meldingen stuurt de ACM als coördinator dan door naar andere nationale toezichthouders in de lidstaten of de Europese Commissie. Zij kunnen daardoor effectief optreden, zoals in dit onderzoek naar X. Bedrijven die de regels overtreden, kunnen een boete krijgen die kan oplopen tot 6 procent van hun wereldwijde omzet.

Vorig jaar juli bracht de Europese Commissie al een voorlopig rapport uit. Omdat het platform in de tussentijd geen passende maatregelen heeft genomen, legt de Commissie X nu een boete op.

Blauwe vinkjes

De 'blauwe vinkjes' - het 'echtheidskeurmerk' voor accounts op X - zijn volgens de Commissie misleidend voor gebruikers. Tegen betaling kan iedereen zo'n vinkje krijgen, zonder dat er daadwerkelijk wordt gecontroleerd wie er achter het account zit. Hierdoor is het voor gebruikers moeilijk om de authenticiteit van accounts en de inhoud die erop wordt verspreid voldoende op waarde te kunnen schatten. Kwaadwillenden kunnen zich makkelijk voordoen als iemand anders of een bedrijf en zo gebruikers om de tuin leiden. Hoewel de DSA geen gebruikersverificatie verplicht stelt, mogen online platforms niet beweren dat gebruikers zijn geverifieerd wanneer er in werkelijkheid geen verificatie heeft plaatsgevonden.

Advertentieregister en toegang tot openbare gegevens

De Commissie oordeelt dat X de regels rond openheid over reclame niet naleeft, omdat het platform geen doorzoekbaar en betrouwbaar advertentieregister biedt. Ook mist er vaak essentiële informatie in het register, zoals de inhoud en het onderwerp van de advertentie, evenals wie ervoor heeft betaald. Daarnaast komt X volgens de Commissie de DSA-verplichting niet na om onderzoekers toegang te geven tot openbare gegevens.

Hoe nu verder?

X krijgt 60 werkdagen de tijd om de Commissie te informeren over de specifieke maatregelen die het gaat nemen om een einde te maken aan de overtreding die verband houdt met het misleidende gebruik van de blauwe vinkjes. Voor de twee andere overtredingen heeft het platform 90 werkdagen de tijd om met een actieplan te komen. Doet het platform dit niet, dan riskeert het periodieke dwangsommen.

TikTok

Eerder dit jaar deelde de Commissie met TikTok haar voorlopige bevindingen vanwege het niet naleven van de verplichtingen rond het advertentieregister. Het platform heeft in de tussentijd bindende toezeggingen gedaan waarmee de zorgen die de Commissie had aangekaart worden weggenomen. TikTok krijgt daarom geen boete. De Commissie gaat er streng op toezien dat het platform op korte termijn de maatregelen ook daadwerkelijk implementeert.

TikTok zal zorgen dat informatie over advertenties binnen 24 uur beschikbaar is en zal door adverteerders geselecteerde targetingcriteria en geaggregeerde gebruikersgegevens ter beschikking stellen aan onderzoekers. Hierdoor kunnen onderzoekers zien hoe advertenties gericht worden ingezet en weergegeven. Daarnaast zal Tiktok zoek opties en filters introduceren, waardoor gebruikers advertenties gemakkelijker kunnen vinden. De Europese Commissie is in december 2024 ook een onderzoek gestart naar TikTiok vanwege risico's met betrekking tot verkiezingen en het maatschappelijk debat. Het onderzoek hiernaar loopt nog.

Zie voor meer informatie het persberichten van de Europese Commissie:

• Bericht over X
• Bericht over TikTok